Thứ năm, 14/05/2015, 10:06:10
Select the search type
 
  • Site
  • Web
Search

Chi tiết tin

Lý giải kho thóc

Khi thu hoạch xong mùa màn, người Ca dong, Xê đăng không cất giấu thóc trong nhà mà cho vào cất trong các kho thóc được dựng cách làng ít nhất là 200 mét. Tất cả các hộ gia đình đều dựng kho thóc quay quần thành một khu vực tập trung. Điều lạ là thóc trong kho không bao giờ bị mất trộm mặc dù không hề được canh giữ.

                Nguồn sống        

          Trên tất cả các nóc, làng ở Nam Trà My, bên cạnh những nóc nhà nằm sát sát nhau thành một quần thể thì các kho thóc cũng được dựng khá vững chắc và tập trung. Thường thì những kho thóc được dựng ở trước cổng làng hoặc trên khu đất cao ráo, thoáng mát. Mỗi kho thóc có diện tích chừng 6 m2, cao chừng 4 mét, trong đó phần kho chứa cao khoảng 2 mét được dựng trên 4 chân trụ gỗ theo kiểu nhà sàn. Tất cả các kho thóc đều được làm bằng gỗ, mái lợp lá rừng hoặc tôn. Riêng dưới 4 chân trụ, dân làng thường dùng tấm gỗ có hình tròn, đường kính rộng khoảng 0,5 mét chắn ngang để không cho chuột, thú rừng bò lên ăn thóc. Tùy theo hiệu quả sản xuất mà các gia đình làm nhiều hoặc ít kho thóc. Nhà nào càng làm nhiều thóc thì dựng nhiều kho mới chứa hết. Theo già làng Hồ Văn Xuất (xã Trà Linh) cho biết, kho thóc chính là nguồn sống duy nhất của dân làng. Bởi tất cả lúa, sắn, bắp… đều được lưu giữ trong các kho này. Sở dĩ các hộ gia đình phải làm kho thóc xa làng là do trước đây, khi tập tục sinh sống trong nhà sàn có bếp lửa cháy quanh năm suốt tháng, vào mùa sản xuất, cả làng đi nương đi rẫy nên tình trạng lửa bùng phát cháy làng xảy ra liên tục. Hơn nữa do nhà cửa đều làm bằng tre, nứa và nằm san sát nhau nên khi một nhà cháy thì cả làng sẽ bị thiêu rụi. Rồi trong làng nuôi thả heo, gà, vịt nếu sơ hở thì sẽ bị ăn hết. Chính vì thế nếu để thóc trong nhà thì coi như mất sạch. Cho nên dù mỗi lần đi lấy thóc về giã hơi xa đường nhưng chắc ăn. “Mất cái nhà rồi mà còn mất luôn lúa, bắp thì lấy gì mà sống. Cho nên làm kho thóc xa làng chủ yếu để đề phòng nhà cửa có cháy thì còn có cái để ăn, để gầy dựng lại cuộc sống, làng mạc”- già Xuất cho biết. Còn một lý do nữa là trước đây tình trạng làng mạc thường được dựng bên các dòng sông, suối để tiện sinh hoạt nên khi vào mùa mưa lũ, sạt lở, lũ quét luôn đe dọa đến cuộc sống dân làng. Cho nên tất cả các hộ gia đình phải làm kho thóc xa nhà để bảo vệ nguồn sống của mình. Không chỉ được dân làng dự trữ lương thực mà các kho thóc của người Xê đăng, Ca dong còn dùng để chứa hạt giống để phục vụ cho sản xuất nương rẫy trường kỳ trong nhân dân. Chính vì vậy dân làng rất xem trọng kho thóc và giữ gìn vệ sinh sạch sẽ hơn cả nhà cửa của mình.



Quần thể kho thóc lợp bằng tranh tại thôn 3 xã Trà Cang

            Văn hóa làng

          Hằng năm, khi mùa màn thu hoạch xong, lúa thóc đưa về chất đầy kho, dân làng đều làm lễ cúng lúa kho để tạ ơn thần linh ban cho vụ mùa bội thu và tổ chức hội để ăn mừng một năm sản xuất thắng lợi. Trong các lễ hội lúa kho, người Ca dong, Xê đăng tổ chức gói bánh sừng trâu, nấu rượu cần, cơm lam, mổ heo, gà để cúng thần linh và chiêu đãi các hộ gia đình khác. Cứ thế hết nhà này đến nhà khác cùng tổ chức lễ cúng lúa kho. Một số nơi có cuộc sống khá giả còn tổ chức đánh cồng chiêng để tạo thêm phần long trọng cho lễ hội. Điều lạ là tất cả các kho thóc của người Xê đăng, Ca dong đều dựng cách xa làng, không có người canh giữ chống trộm nhưng chưa hề xảy ra tình trạng mất cắp. Kho nhà nào thì nhà nấy dùng, không được xâm phạm. Theo ông Đinh Văn Yến (xã Trà Vinh) cho biết, kho thóc là gia tài của các hộ dân, là mồ hôi, công sức lao động cả năm mới tạo dựng được. Cho nên ý thức giữ gìn của cộng động làng rất cao. Từ xa xưa, các làng nóc cũng đã ban hành ra những tục lệ hết sức nghiêm khắc để bài trừ kẻ xấu. Trong đó, nếu phát hiện người trong làng có hành vi trộm cắp tài sản thì sẽ bị phạt nộp trâu, bò, heo…, tái phạm nhiều lần sẽ bị đuổi ra khỏi làng. Chính vì vậy nên những kho thóc tuy đơn sơ nhưng vẫn đứng vững yên bình theo năm tháng. “Ngoài kho thóc cá nhân của từng hộ gia đình thì hiện nay, làng tôi cũng đã thành lập kho thóc cộng đồng. Mỗi hộ dân trong làng đều đóng góp thóc dự trữ để khi cần giúp đỡ cho những hộ gặp khó khăn, hoạn nạn” – ông Yến tâm sự.



Thóc chất đầy kho, dấu hiệu nhận biết mùa màn bội thu

Trải qua thời gian, những kho thóc được làm tạm bợ dễ bị hư hỏng, gây ảnh hưởng tới chất lượng thóc lúa nên giờ đây, dân làng ở Nam Trà My đã sử dụng vật liệu bền hơn để làm kho thóc. Một số hộ còn đúc trục xi măng để tránh bị mối đục ngã đổ. Với người dân ở Nam Trà My, kho thóc không những là nơi nuôi sống từng hộ gia đình mà đây còn là biểu tượng cho sự khá giả của cả làng. Nếu nóc nào có nhiều kho thóc thì ở đó chắc chắn cuộc sống sẽ no ấm. Những năm gần đây, nhờ biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nên có những hộ phải dựng tới 3 nhà kho mới chưa hết lương thực.



Tuy tốn thơi gia đi lấy thóc về giã gạo nhưng đề phòng được mọi hiểm họa

Tuy là những nhà kho đơn sơ, nhỏ bé dựng lên để chứa lương thực, hạt giống, nhưng hằng sâu vào tâm khảm dân làng Xê đăng, Mơ nông, các kho thóc đã trở thành nét văn hóa không thể thiếu của cộng đồng làng. Những kho thóc này đã khắc họa được sự linh hoạt của dân làng miền núi để chống chọi lại thiên nhiên, thú dữ và cũng là biểu tượng để thể hiện sự giàu sang của làng mình đối với bên ngoài.

Tác giả: Hoàng Thọ


[Trở về]

Các tin mới hơn:

Các tin cũ hơn:

TÀI LIỆU KỲ HỌP

Thông tin - Thông báo

TÀI LIỆU PHIÊN HỌP


Dự báo thời tiết

Nam Trà My

BẢN QUYỀN HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN NAM TRÀ MY
Địa chỉ liên hệ: Thôn 1, Trà Mai, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam
Điện thoại: 01216725567
Email: tonghopnamtramy@gmail.com
Phát triển bởi Trung Tâm Công Nghệ Thông Tin & Truyền Thông Quảng Nam (QTI)

Tổng số lượt truy cập