Sâm Ngọc Linh - Sâm Việt Nam

Trên thế giới với nhiều vùng đất, khí hậu thổ nhưỡng khác nhau cũng cho ra nhiều loại sâm quí như sâm: Hàn Quốc, Mỹ, Canada, Nga... với tính năng bổ dưỡng sức khỏe được nhiều người tin dùng. Tuy nhiên, trong nhiều loại sâm quý hiếm đó thì sâm Ngọc Linh - sâm Viêt Nam được các nhà khoa học quốc tế đánh giá rất cao. Trong củ, thân và lá có chứa hàm lượng vi chất Saponin rất đa dạng có tinh năng vượt trội so với các loại sâm khác. Nó không chỉ tăng cường sinh lực mà còn tham gia hiệp lực với các loại thảo dược khác, chữa được nhiều bệnh nan y. Hiện sâm Ngọc Linh được xếp vào một trong năm họ sâm đặc hữu quí hiếm có giá trị bậc nhất của thế giới. Với hơn 30 năm kinh nghiệm nghiên cứu cây sâm Ngọc Linh, Phó giáo sư - Tiến sĩ Trần Công Luận khẳng định: Không có một loài sâm nào trên thế giới lại có nhiều thành phần hợp chất saponin đã phân lập được 52 cấu trúc như ở sâm Ngọc Linh.

Sâm Ngọc Linh - sâm Viêt Nam được các nhà khoa học quốc tế đánh giá rất cao

Với sự nổi tiếng của cây sâm Ngọc Linh, thời gian qua đã có nhiều đoàn chuyên gia nước ngoài, thậm chí là những vị khách từ xứ sở trồng sâm truyền thống ở Hàn Quốc đã tìm đến những vườn sâm Ngọc Linh để nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm và hơn hết là muốn tận mặt thấy, tay sờ vào củ sâm Ngọc Linh mà họ biết đến là rất quý hiếm của nhân loại.

Chính vì sự nổi tiếng đó, từ thân, lá, củ, hạt của sâm Ngọc Linh đều được săn lùng tìm mua với giá cao ngất ngưởng. Riêng củ sâm Ngọc Linh còn tươi tại vườn sâm gốc, chính chủ giá dao động từ 100 triệu đến 500triệu đồng/kg tùy vào độ tuổi và độ đẹp của nó.

Cây sâm Ngọc Linh có 3 giá trị đặc hữu mà không loại cây nào có được. Đó là giá trị về dược liệu tăng cường sinh lực sức khỏe cộng đồng, giá trị về kinh tế đem lại giàu có ấm no cho mọi nhà và giá trị nữa là bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường xanh bền vững -  đây là tiêu chí cốt lõi  được thế giới tôn vinh và khuyến khích nhân rộng.

Cần lắm sự đầu tư

Sâm Ngọc Linh về mặt giá trị kinh tế là cây trồng số một ở Việt Nam. Xét về tổng thể thì hiện tại và cả tương lai, khó có loại cây trồng nào có thể đem về giá trị kinh tế cao như nó. Nhiều nông dân bản địa như ông Hồ văn Du, ông Nguyễn văn Lượng , ông Hồ văn Bông … là những  hộ nông  dân Xê Đăng đã ý thức sớm về giá trị cây sâm nên đã đi đầu trong việc trồng bảo tồn phát triển sâm từ những năm trước, giờ họ là những "đại gia chân đất", với tổng tài sản hàng trăm tỉ đồng trên vùng đất thiêng huyền ảo này.

Cây sâm Ngọc Linh là loài thảo mộc sống cộng sinh giữa khu rừng già của đại ngàn. Nó dựa vào tàn lá rừng để tránh cái nắng gay gắt, dựa vào môi trường trong lành của rừng để tích tụ dược chất quý hiếm, dựa vào thảm thực bì từ lá rừng rơi rụng để bám rể sinh tồn và phát triển. Sâm Ngọc Linh chỉ sống được ở vùng lõi của các khu rừng già. Mở rộng vùng trồng sâm đồng nghĩa mở rộng phạm vi bảo vệ rừng tự nhiên một cách nghiêm nghặt. Cư dân  Xê đăng, Ka dong huyện Nam Trà My, vùng sâm quanh núi Ngọc Linh có ý thức bảo vệ rừng rất cao. Họ đặt ra luật riêng để phạt nặng những ai chặt phá đốt rừng làm nương rẫy.

Nhận thức và thấy rõ được lợi ích to lớn này, ngày 27/12/2012, huyện Nam Trà My đã có Nghị quyết số 05/2012/NQ-HĐND về Thông qua Đề án bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh, giai đoạn 2013-2020 trên địa bàn huyện Nam Trà My. Những năm tiếp theo, Tỉnh Quảng Nam đã ban hành nhiều nghị quyết, quyết định nhằm quy hoạch bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh. Ngày 11/9/2015, Chính phủ đã có Văn bản số 7168/VPVP-KGVX về thống nhất thông qua Đề án bảo tồn và phát triển cây sâm Núi Ngọc Linh (Sâm Việt Nam) đến năm 2030. Tỉnh Quảng Nam và huyên Nam Trà My cũng sớm ban hành  nhiều cơ chế cởi mở thông thoáng về môi trường trồng sâm, về vốn vay ưu đãi, về cây giống…. đã được người dân và doanh nghiệp đón nhận hưởng ứng nhiệt tình.

Trồng và phát triển sâm Ngọc Linh ở dưới tán rừng góp phần tạo giá trị gia tăng rất cao

Với những chủ trương và chính sách như vậy, hàng chục nghìn hecta rừng nguyên sinh giờ đã có chủ, được bảo vệ nghiêm ngặt. Các hộ dân đã tự liên kết thành những nhóm, những tổ xây dựng hàng trăm vườn trồng sâm dưới tán lá đại ngàn. Sức quyến rũ của sâm Ngọc Linh cùng cơ chế mở của địa phương đã thu hút hàng trăm doanh nghiệp về đây tìm cơ hội liên kết đầu tư. Hiện có 6 doanh nghiệp được tỉnh cho phép khảo sát trên diện tích hơn 1.500ha môi trường rừng và sẵn sàng bỏ ra hàng nghìn tỉ đồng trồng sâm. Đồng thời cam kết sẽ liên doanh xây dựng nhà máy chế biến ngay tại vùng Ngọc Linh để làm tăng chuỗi giá trị, đủ sức canh tranh ra thị trường. Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lân Hùng - Tổng thư ký các Hội sinh học Việt Nam cho biết: "Tỉnh Quảng Nam và huyện Nam Trà My phải chọn những doanh nghiêp tốt, doanh nghiệp có tiềm năng và có tâm để đưa vào đầu tư cùng với nhân dân phát triển cây sâm một cách khoa học, bài bản. Khi đó sâm Ngọc Linh không chỉ nổi tiếng trong nước mà cả thế giới người ta còn biết tới"

Cục sở hữu trí tuệ Bộ KH-CN cũng đã ban hành chỉ dẫn địa lý Ngọc Linh cho sản phẩm sâm củ để khẳng định danh tiếng và chất lượng của sâm Ngọc Linh. Đây cũng là tiền đề quan trọng để tiến tới xây dựng thương hiệu quốc gia cho sâm Ngọc Linh - sâm Việt Nam. Giúp cho báu vật núi Ngọc Linh có vị trí ngang tầm với các dòng sâm quý trên thị trường thế giới. Bộ Trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh đã lên tận vườn sâm gốc Ngọc Linh của huyện Nam Trà My để đánh giá tiềm năng của cây dược liệu quý này. "Trồng và phát triển sâm Ngọc Linh ở dưới tán rừng vừa góp phần tạo giá trị gia tăng rất cao, phát triển đời sống sinh kế người dân và đặc biệt hơn là giúp bảo vệ môi trường, giữ gìn tán rừng đảm bảo độ che phủ. Đây là giải pháp hữu hiệu để phát triển kinh tế bền vững. Chúng tôi sẽ xem xét về mặt khoa học làm sao chúng ta bảo tồn, khai thác phát triển nguồn gen đặc hữu rất là quý hiếm đối với sâm Ngọc Linh này. Chúng tôi cùng với các bộ ngành đang tham mưu trình Chính phủ đưa sâm Ngọc Linh thực sự là một sản phẩm quốc gia với thương hiệu có một và duy nhất trên thế giới để phát triển thương hiệu sâm Ngọc Linh Việt Nam trong thời gian sắp tới" - Bộ trưởng Chu Ngọc Anh khẳng định.